در تعیین گروه
خونی انسانها، تنها یک عامل مجزا نقش دارد. این عامل آلگوتینوژن نام دارد که به
آن آنتیژن هم میگویند. آنتیژن در سطح گلبولهای قرمز خون یافت میشود. براین
اساس، فردی که دارای آنتیژن A باشد، گروه خونی A و فردی که دارای آنتیژن B باشد،
گروه خونی B خواهد داشت.
این در حالی است
که اگر در سطح گلبولهای قرمز فردی، هر دوی این آنتیژنها وجود داشته باشند، آن
فرد دارای گروه خونی AB
بوده و چنانچه در سطح گلبولهای قرمز خون فردی، هیچیک از این آنتیژنها وجود
نداشته باشند، آن فرد دارای گروه خونی O است؛ اما جالب است بدانید که در تعیین گروه
خونی حیوانات، مجموعهای از عوامل نقش دارند و به همین دلیل بهتر است به جای گروه
خونی از آن به عنوان سیستمهای گروه خونی نام برده شود.
در هر سیستم،
عوامل متعددی نقش دارند که در مجموع به آنها عاملهای گروه خونی گفته میشود. برای
مثال در گاوها 10 سیستم گروه خونی شناسایی شده که تنها در 2 تا از این سیستمها یک
عامل مجزا تعیینکننده گروه خونی است و در دیگر سیستمها، مجموعهای از عوامل
متعدد در تعیین گروه خونی نقش دارند. این گروه از عوامل در حقیقت پروتئینهای
مشخصی هستند که در سرم خون یافت میشوند. وجود هریک از این پروتئینها در سرم خون
حیوانات، یک ویژگی موروثی است. بنابراین آزمایش نمونه خون حیواناتی که از یک نژاد
بخصوص هستند، میتواند دربردارنده اطلاعاتی مهم درباره چگونگی فراهم آوردن
امکاناتی برای تولید نسل آینده باشد که بتواند در مقایسه از ویژگیها و صفات
منحصربهفردی برخوردار باشند.
گاهی در بعضی از
حیوانات آنتیبادیهای طبیعی در برابر برخی از عوامل تعیینکننده گروه خونی یافت
میشود که در چنین مواردی بلافاصله پس از انتقال خون، واکنشهایی نظیر تنگی نفس،
گرفتگی عضلات، افزایش میزان ترشح بزاق و اختلال در گردش خون را شاهد خواهیم بود.
این درحالی است
که اگر این حیوان باز هم تحت درمانهای مشابه از طریق انتقال خون قرار گیرد، با
شرایط متفاوتی مواجه خواهد شد. در این شرایط در این حیوان، آنتیبادیهایی در
برابر آنتیژنهای موجود در گروه خونی تزریق شده به آن ایجاد خواهد شد و به این
ترتیب میتوان به یقین گفت که این دو حیوان از نظر انتقال خون ناسازگار بودهاند.
در چنین مواردی،
انتقال خون از حیوانی به حیوان دیگر با مشکلات بسیار زیاد و پیامدهایی همراه خواهد
بود که در اولین مرحله از انتقال خون شاهد آنها نبودهایم. این پیامدها به گونهای
در فیزیولوژی طبیعی بدن آن حیوان ایجاد اختلال خواهد کرد که میتواند تهدیدی علیه
وضع سلامت آن بوده و حال عمومی آن حیوان را در معرض خطرات جدی قرار دهد.
گروه خونی در
برخی حيوانات
فراوانی گروه
خونی A در گربه های موجود در امريکا 75 تا 95 درصد , گربه های B
بين
5 تا 25 درصد و گروه AB کمتر از يک درصد می باشد . گربه
های دارای گروه خونی B , پادتن های قوی بر عليه گروه خونی A
دارند
که از جنس ايمنوگلوبولين IgM می باشد تزريق
مقدار کمی از خون گربه A به گربه B موجب شوک
, کاهش فشار خون , قطع اعمال تنفسی , توقف حرکات قلب در ظرف چند دقيقه و حتی مرگ
می شود .
در سگ ها :
در سگ ها بسته به
نوع مطالعه انجام گرفته بين 8 تا 12 نوع سيستم گروه خونی شناسايي شده است . در
گذشته آنها را با حروف الفبا نشان می دادند . اما امروزه اين گروه ها را با شماره
هايي که به دنبال کلمه DEA می نويسند,
مشخص می کنند . کلمه DEA مخفف Dog Erythrocyte Antigen
می باشد .
|
DEA8
|
DEA7
|
DEA6
|
DEA5
|
DEA4
|
DEA3
|
DEA1.2
|
DEA1.1
|
گروه DEA
|
|
He
|
Tr
|
F
|
D
|
C
|
B
|
A2
|
A1
|
نامگذاری قديمی
|
|
40
|
45 ـ 10
|
99 ـ 98
|
25 ـ 10
|
98 ـ 85
|
20 ـ 5
|
20 ـ 10
|
60 ـ40
|
فراوانی (درصد)
|
در اسب ها :
در اسب ها بيش از
30 نوع گروه خونی وجود دارد که آنها را در 8 سيستم بزرگ تقسيم بندی می کنند اين
سيستم ها با حروف A, C , D
, P , K , Q , U
, T نشان داده می شوند . از نظر واکنش های هموليتيک سيستم Q
و A مهم هستند در قاطر ها که اختلالات آنتی ژنی بين الاغ نر واسب ماده
زياد است حدود 8 تا 10 درصد کره ها دچار بيماری هموليتيک می شوند .
در گاوها :
يازده نوع گروه
خونی در گاوها شناسايی شده است که با حروف A , B
, C , F , J , L
, M , S , T , Z
و R نشان داده می شوند . گروههای خونی B
و J اهميت بيشتری دارند . در اين دو گروه پيچيدگی بسيار زيادی وجود
دارد . مثلاً در گروه خونی B نزديک به 60
نوع آنتی ژن ديده می شود . آنتی ژن J نوعی ليپيد است
که در مايعات بدن وجود دارد و جذب گلبول های قرمز خون می شود . برخی گاوها مقدار
بسيار کمی آنتی ژن J دارند در نتيجه J
منفی هستند .
در گوسفندان:
گوسفندان هفت نوع
گروه خونی دارند که با A , B , C
, D , M , R و X
نشان داده می شوند سيستم R مشابه سيستم J
در گاوها می باشد سيستم M در انتقال فعال K+
از غشاء گلبول های قرمز نقش دارد پلی مورفيسم در اين سيستم منجر به
پيدايش گوسفندانی با گلبول های قرمزی می شود که از نظر مقدار پتاسيم تنوع دارند .
در بزها:
آنتی ژن های گروه
خونی در بزها مشابه گوسفندان است پنج سيستم گروه خونی مهم در بزها شناسايي شده است
که با حروف A , B , C
, M و J نشان داده می شوند .